Deltaplan Hoge zandgronden
Limburg bestaat voor een groot deel uit hoge Zandgronden. Een belangrijk kenmerk van deze gebieden is dat ze gevoelig zijn voor droogte, een situatie die zich door veranderingen in het klimaat steeds vaker voordoet. Dit heeft gevolgen voor het beschikbare grond- en oppervlaktewater en leidt op de lange termijn tot schade voor natuur en landbouw. Om verdroging in deze gebieden tegen te gaan werken Provincie Noord-Brabant, Provincie Limburg, de waterschappen, gemeenten, Land- en tuinbouwbedrijven en diverse natuurorganisaties onder de naam Deltaplan Hoge Zandgronden (DHZ) samen aan het veilig stellen van de zoetwatervoorziening.
Doel
Het Deltaplan Hoge zandgronden is een uitwerking van het deelprogramma Zoetwatervoorziening voor de regio Zuid. Door samen aan de slag te gaan proberen de partijen watertekorten zoveel mogelijk te voorkomen en het watersysteem in de regio klimaatbestendig te maken. Om dit te bereiken worden maatregelen genomen die gericht zijn op één van de volgende doelen:
Het creëren van een robuust watersysteem
Deze maatregelen hebben als doel de beschikbaarheid van zoet water te vergroten en de watervraag en het wateraanbod optimaal op elkaar af te stemmen. Dit vraagt om een transitie van een drainerend watersysteem naar een robuust, klimaatbestendig watersysteem. Dit vraagt ook internationale samenwerking, omdat we voor grondwateraanvullingen en voldoende rivierwater deels afhankelijk zijn van Duitsland en België. De maatregelen voor een robuust watersysteem combineren we zoveel mogelijk met het verminderen van wateroverlast en het verbeteren van chemische en ecologische kwaliteit van water.
Watergebruik aanpassen
Het doel van de maatregelen is het verminderen van de watervraag. We maken met de onttrekkers afspraken over waterbesparing, in de land- en tuinbouw, de industrie en huishoudens. In de gebiedsprocessen voor de waterbeschikbaarheid worden alle gebruikers en het waterverbruik in beeld gebracht, om vervolgens in kaart te brengen hoeveel water er in de toekomst beschikbaar is.
Landgebruik aanpassen
Het doel van deze categorie is het grondgebruik af te stemmen op het voldoende vasthouden van water. Dit kan bijvoorbeeld door natuurgebieden te vergroten, natuurinclusieve landbouw toe te passen op landbouwgrond en stedelijk gebied zo in te richten dat neerslag snel wegzakt naar het grondwater.
De eerste categorie maatregelen, het watersysteem robuuster maken, bevat vooral fysieke maatregelen in het hoofdwatersysteem, kleinere watergangen en infiltratievoorzieningen. Het accent ligt in deze caop het aanvullen van het grondwater. Hierbij proberen we zoveel mogelijk mee te koppelen met andere opgaven in het gebied die ook baat hebben bij aanpassingen in het watersysteem.
De tweede categorie, het water efficiënter gebruiken, is vooral gericht op de gebruikers van zoet water in de regio. De maatregelen voor het besparen van water bestaan onder meer uit de inrichting van gerichte watergeefsystemen (denk aan druppelirrigatie), verbetering van de bodemstructuur en hergebruik van water.
Het landgebruik aanpassen (ruimtelijke adaptatie) vormt de derde categorie in het maatregelenpakket. Waar nodig organiseren we een gebiedsproces en bekijken we met alle betrokkenen samen welke mogelijkheden er zijn om het grondgebruik zo aan te passen dat vraag en aanbod van water op elkaar aansluiten.
Planning
Inmiddels is het Deltaplan Hoge Zandgronden bezig met zijn tweede fase. Voor de komende planperiode 2022-2027 is het programma ‘weerbaar tegen watertekort’ opgesteld. In dit werkplan zijn voor de komende zes jaar duidelijke afspraken gemaakt tussen de regionale overheden en het rijk over de verantwoordelijken, financiën en planning. Er is in totaal €200 miljoen beschikbaar gesteld voor het nemen van maatregelen door regio en rijk samen.
Dit werkprogramma is de opvolger van het eerste werkprogramma ‘wel goed water geven’. In dit reeds afgeronde programma zijn de maatregelen opgenomen voor de periode 2016-2021. De provincie en het rijk hebben hiervoor destijds samen € 32 miljoen beschikbaar gesteld. Voor een overzicht van de projecten die in het kader van het Deltaplan Hoge Zandgrond zijn uitgevoerd verwijzen wij graag naar het projectenportfolio.
