Tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw is er in Limburg mijnbouw gepleegd. Dat heeft nu en in de toekomst gevolgen voor de bodem in onze provincie. Het is geen nieuw of acuut probleem, maar wel iets waar we ons in de regio bewust van moeten zijn. Op deze pagina vindt u meer informatie over dit onderwerp, waaronder over de regeling mijnbouwschade Limburg (Besluit tegemoetkoming particuliere woningeigenaren mijnbouwschade Limburg).
Onderzoek na-ijlende effecten
In opdracht van het toenmalige ministerie van Economische Zaken is onderzoek gedaan naar de effecten van vroegere steenkoolwinning. Dat onderzoek is mede op aandringen van de regio (Provincie Limburg en betrokken gemeenten) uitgevoerd. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek is besloten een aantal maatregelen te treffen. Er is bijvoorbeeld een mijnwatermeetnet ontwikkeld waarmee zowel de kwaliteit als de kwantiteit van grondwater wordt gemonitord in het gebied waar mijnbouw plaatsgevonden heeft. Ook worden er in Kerkrade oude, kleine mijnschachten opgespoord en gesaneerd. Deze voorgestelde maatregelen worden door de regio en op kosten van het Rijk uitgevoerd.
Mijnbouwschade
De steenkoolwinning bracht in de 20e eeuw veel welvaart naar Zuid-Limburg. Duizenden mensen vonden werk en hele mijnsteden ontstonden. Maar na de sluiting van de mijnen in de jaren zestig en zeventig volgde een diepe sociaaleconomische crisis. Hoewel de laatste mijn meer dan vijftig jaar geleden is gesloten, zijn ondergrondse effecten vandaag de dag nog merkbaar. Door lege mijngangen kan de bodem instabiel zijn en verzakkingen veroorzaken. Ook het mijnwater, dat tijdens de mijnbouw werd weggepompt, stijgt langzaam weer naar het oude niveau. Dit kan leiden tot grondbewegingen en schade aan woningen en gebouwen.
Regeling bij mijnbouwschade en I3ML
Om bewoners zekerheid te bieden, opent op 2 januari 2026 het schadeloket van het Instituut Mijnbouwschade Limburg (I3ML) in Heerlen. Hier kunnen woningeigenaren terecht wanneer zij schade vermoeden die het gevolg is van voormalige mijnbouwactiviteiten. Vanaf eind december 2025 is al een digitale loketvoorziening beschikbaar. Het Rijk en de regio hebben afspraken gemaakt over een zorgvuldige en onafhankelijke schadeafhandeling. De belangrijkste uitgangspunten zijn:
- Afhandeling door I3ML, met advies van de Limburg Kamer van de Commissie Mijnbouwschade.
- Beoordeling op aannemelijkheid: schade wordt erkend wanneer voldoende aannemelijk is dat deze is veroorzaakt door bodembeweging door mijnbouw.
- Tegemoetkoming in geld bij kleine schades (tot €10.000).
- Herstel-in-natura bij grotere schades, waarbij een aannemer de woning komt herstellen.
- In uitzonderlijke schrijnende situaties kan maatwerk worden toegepast.
De Rijksoverheid betaalt de vergoeding of regelt herstel, en probeert deze kosten zo mogelijk te verhalen op de rechtsopvolgers van de voormalige mijnbouwbedrijven. Voor inwoners heeft dit geen gevolgen: de vergoeding volgt altijd rechtstreeks uit de regeling. De regeling geldt voor particuliere woningeigenaren in het aangewezen mijnschadegebied van Zuid-Limburg. Ook leden van Verenigingen van Eigenaren kunnen een aanvraag doen voor schade aan hun appartement. Bewoners van huurwoningen kunnen zich richten tot hun verhuurder of woningcorporatie. De verhuurder of corporatie kan echter geen beroep doen op de schaderegeling.
Hoe dient u een aanvraag in?
Een aanvraag kan vanaf december 2025 online worden ingediend via het digitale loket van I3ML, via www.i3ml.nl. Daarnaast kan een aanvraag per post worden ingediend of fysiek bij het loket van I3ML (het loket opent op 2 januari 2026). Zowel het post- als bezoekadres van I3ML zijn te vinden via de hiervoor genoemde website.
De openstelling gebeurt gefaseerd per postcodegebied, zodat de behandeling zorgvuldig en uitvoerbaar blijft. Inwoners ontvangen bericht wanneer zij aan de beurt zijn om een aanvraag in te dienen. Na het indienen van een aanvraag vraagt de minister advies aan de Limburg Kamer van de Commissie Mijnbouwschade. Deze beoordeelt of de schade voldoende aannemelijk voortkomt uit de voormalige mijnbouw. Binnen zes weken volgt dan een besluit. Als de aanvrager het niet eens is met het besluit, kan bezwaar gemaakt worden. De minister beoordeelt het bezwaar opnieuw. Blijft het bezwaar bestaan, dan kan de bestuursrechter in beroep en later eventueel in hoger beroep worden ingeschakeld.
Kleine schades worden financieel vergoed. Bij grotere schades komt er een aannemer langs voor daadwerkelijk herstel. De eerste grote hersteltrajecten starten naar verwachting in het najaar van 2026.
Veelgestelde vragen (FAQ)
In het onderstaande overzicht van vragen en antwoorden leest u meer over de uitkomsten van de onderzoeken naar de na-ijlende effecten van de voormalige steenkoolwinning en de maatregelen die nu worden genomen. Bent u op zoek naar meer informatie over de regeling mijnbouwschade Limburg? Dan verwijzen we u graag door naar de website www.i3ml.nl.
Waarom onderzoek naar de voormalige steenkoolwinning in Limburg?
De minister en de regio (Provincie en betrokken gemeenten) wilden goed zicht hebben op de aard en de omvang van de effecten van de voormalige steenkoolwinning. Naar aanleiding van de verzakking bij winkelcentrum ’t Loon in Heerlen in 2011 en enkele meldingen van schades in de vroegere mijnregio, is besloten onderzoek te doen. De minister heeft een gerenommeerd Duits ingenieursbureau (IHS) en de Britse Coal Authority gevraagd dit onderzoek uit te voeren. Zij hebben beide veel ervaring met mijnbouw en de gevolgen daarvan op langere termijn. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn aan de Tweede Kamer gepresenteerd, samen met de maatregelen die de minister en de regio willen nemen om met de effecten van vroegere mijnbouw om te gaan. Het betreffende onderzoek is voor meer informatie te raadplegen op de website van de Tweede Kamer.
Wat weten we over de na-ijlende effecten van de voormalige steenkoolwinning?
Tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw is er in Limburg mijnbouw gepleegd. Daardoor kan er sprake zijn van bijvoorbeeld gelijkmatige bodemstijging, als gevolg van langzaam stijgend mijnwater. Dat is een voorbeeld van een na-ijlend effect van de voormalige steenkoolwinning dat we goed in de gaten houden om zo nodig tijdig maatregelen te kunnen nemen.
In 2016 werd er een grootschalig onderzoek naar de na-ijlende effecten van de voormalige steenkoolwinning afgerond. Dit onderzoek richt zich vooral op het blijven volgen van de effecten van vroegere mijnbouw (monitoren). De monitoring wordt uitgevoerd door de Provincie Limburg. Geen van de effecten leidt tot onoplosbare problemen, dus mocht er in de toekomst iets worden ontdekt dat om ingrijpen vraagt, dan kunnen passende maatregelen worden genomen. In Kerkrade wordt daarnaast, op kosten van het Rijk, actief werk gemaakt van onder andere het aanpakken van oude, kleine schachten die zich daar nog bevinden. Zodat ook daar de veiligheid gewaarborgd is.
Wat is mijnwater?
De mijnen in Limburg (en elders in de wereld) reikten soms honderden meters diep. Graven en werken op die diepte was alleen mogelijk als het waterpeil met pompen kunstmatig werd verlaagd. Nadat de mijnbouw in Limburg en ook over de grens in Duitsland was gestopt, zijn deze pompen uitgezet (in Zuid-Limburg was dat in 1994). Uit onderzoeken blijkt dat het mijnwater nog steeds stijgt. Dat heeft twee effecten: om te beginnen wordt door het stijgende waterpeil de bodem langzaam wat omhooggeduwd. En daarnaast bestaat de mogelijkheid dat mijnwater op termijn opstijgt naar bovenliggende lagen en de kwaliteit van het diepere grondwater beïnvloedt. Daarom is besloten dit proces goed te blijven volgen via extra peilbuizen en meetpunten. Uit onderzoeken blijkt dat het nog decennia duurt voordat de waterhuishouding z’n definitieve nieuwe evenwicht heeft bereikt.
Waar kan ik met vragen terecht?
De Provincie Limburg en de betrokken gemeenten willen dat alle mensen en bedrijven in de regio goed geïnformeerd zijn. Vandaar ook dit overzicht van veelgestelde vragen en de bijbehorende antwoorden. Bij vragen over de schaderegeling verwijzen we u graag door naar www.i3ml.nl. Heeft u een vraag over de effecten van vroegere mijnbouw, waarvan u het antwoord niet op deze webpagina vindt, stuur dan een mail naar: [email protected] of bel met +31 43 389 99 99. Het infopunt is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 09.00 tot 17.00 uur.