Landschapsbeheer in Limburg
In juli 2021 hebben Stichting Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer, Bosgroep Zuid Nederland, Limburgs Particulier Grondbezit, Natuurmilieu Federatie, IVN, Natuurmonumenten, LLTB en Natuurrijk Limburg de Provincie gevraagd een verkenning te starten naar de toekomst van het landschapsbeheer in Limburg. Aanleiding is onder meer de leemte die het faillissement van de Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (Stichting IKL) heeft achtergelaten .
De Verkenning, die in de periode augustus 2021 – mei 2022 is uitgevoerd, is ingedeeld in 3 fasen:
- Richten (het structureren van het vraagstuk)
- Inrichten (komen tot een voorstel voor landschapsbeheer)
- Verrichten (uitvoering)
In het kader van deze verkenning is met een groot aantal externe partijen betrokken bij het landschapsbeheer gesproken. De bevindingen van de Verkenning hebben geleid tot het besluit van Gedeputeerde Staten om middelen beschikbaar te stellen voor een steunpunt landschapsbeheer voor de ondersteuning en coördinatie van de vele actieve vrijwilligers in het landschapsbeheer. Het steunpunt vormt tevens een aanspreekpunt voor de verschillende organisaties die daar verder bij betrokken zijn. Stichting het Limburgs Landschap werkt op dit moment aan de uitwerking van deze additionele taak en de inbedding ervan in hun organisatie. De verwachting is dat in het laatste kwartaal van 2022 de uitwerking gereed is en het steunpunt landschapsbeheer Limburg operationeel is.
Om het aanleggen, herstellen en beheren van (groenblauwe) landschapselementen en voedselbossen mogelijk te maken is de Subsidie Landschapselementen en Voedselbossen 2023-2024 opengesteld.
Programma Landschap
Op 20 december 2022 hebben Gedeputeerde Staten het Programma Landschap 'Mooi Limburg. Samenwerken aan de identiteit van het Limburgs Landschap' vastgesteld. Hiermee geven Gedeputeerde Staten invulling aan het eerdere verzoek van Provinciale Staten om een Programma Landschap op te stellen. De programmadoelen zijn de volgende:
- Behoud van het Limburgs landschap door meer bescherming van unieke en kwetsbare landschappelijke kernkwaliteiten inclusief cultureel erfgoed.
- Het bevorderen van de kwaliteit van het Limburgse landschap via de grote programma’s en transities.
- Het verbeteren van het beheer van het Limburgs landschap;
- Het waarderen, koesteren en stimuleren van de beleving van het Limburgse landschap.
- Versterken van het verhaal dat het landschap vertelt.
Om samen te werken aan de kwaliteit en identiteit van het Limburgse landschap zijn vanuit de programmadoelen vijf actielijnen met acties uitgewerkt:
- Actielijn 1:
- 1A. Ontwerp, ontwerpend onderzoek en ruimtelijke opgaven
- 1B. Borging ruimtelijke kwaliteit bij grote programma’s en transities
- Actielijn 2. Landschap en ruimtelijke ordening
- Actielijn 3. Waardestelling landschap, kennisontwikkeling en -overdracht
- Actielijn 4. De regio in zijn kracht. Ondersteunen van processen en vormen van samenwerking in de regio
- Actielijn 5. Beheer samen slim organiseren (inbreng Verkenning Toekomst Landschapsbeheer)
Nationaal Landschap Zuid-Limburg
Het landschap van Zuid-Limburg is zo uniek dat het sinds 2005 de status van Nationaal Landschap draagt. Jaarlijks bezoeken zo’n 13 miljoen mensen het Nationaal Landschap Zuid-Limburg. Hiervan bezoekt 70% Zuid-Limburg specifiek voor het landschap. Om de kwaliteit van het landschap op peil te houden is het programma Nationaal Landschap Zuid-Limburg 'Landschap in het hart van de samenleving' opgesteld.
De volgende stap is het komen tot een concrete uitvoering van het programma. De Provincie speelt hierin een verbindende rol. Samen met de regio werken aan een duurzaam Nationaal Landschap Zuid-Limburg.
Betrokken partijen
Bij het Nationaal Landschap Zuid-Limburg zijn verschillende partijen betrokken. Naast de Provincie Limburg zijn de volgende partijen als stakeholder betrokken
- Gemeentes van Zuid-Limburg
- Staatsbosbeheer
- Stichting het Limburgs Landschap
- Natuurmonumenten
- Limburgse Land- en Tuinbouwbond
- Natuur en Milieufederatie Limburg
- Recron
- Visit Zuid-Limburg
- Waterschap Limburg
- IVN Natuureducatie
Handvat Kernkwaliteiten Nationaal Landschap Zuid-Limburg (NLZL)
De kernkwaliteiten van het landschap zijn de waarden die zorgen voor herkenbaarheid en onderscheid van de landschapstypen. Het doel van het Handvat is om informatie over de kernkwaliteiten van NLZL eenduidig te ontsluiten en praktisch toepasbaar maken ter ondersteuning van het integraal ontwerpen van een ruimtelijke ontwikkeling. Het Handvat bestaat uit twee onderdelen; een GIS-viewer en een naslagwerk waarin de informatie uit de GIS-viewer gebundeld is en verdiepende informatie wordt geboden over bepaalde onderwerpen. Deze informatie is ook op te vragen in de viewer.
Landschapskader Noord- en Midden-Limburg
Landschap is belangrijk voor burgers, maar ook voor bestuurders en ondernemers. Niet alleen als decor, maar steeds nadrukkelijker ook als ruimte om in te werken, te wonen en te recreëren. Het is dan ook van belang om de kwaliteit te behouden en waar mogelijk te verbeteren. Het Landschapskader Noord- en Midden Limburg geeft inzicht in de kernkwaliteiten van het huidig landschap, maar ook in de kansen die dat landschap biedt voor de toekomst. Daarmee kan het beleidsmakers en initiatiefnemers inspireren tot ruimtelijke ontwikkelingen die bijdragen aan een aantrekkelijker landschap.
Initiatiefnemers van zowel aan landbouw en natuur (groene), aan water (blauwe), als aan bebouwing en infrastructuur (rode) gerelateerde ontwikkelingen, kunnen aan de hand van het Landschapskader nagaan welke ontwikkelingen op een bepaalde plek landschappelijk gezien wenselijk en mogelijk zijn.
Het Landschapskader biedt een handreiking voor initiatiefnemers van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen om antwoord te geven op de motiveringsvraag van de landschappelijke kernkwaliteiten uit de Omgevingsverordening Limburg 2014. In de Omgevingsverordening bij het Provinciaal Omgevingsplan (POVI 2021) wordt de initiatiefnemer van een ruimtelijk plan gevraagd om een beschrijving te geven van de kernkwaliteiten van de te ontwikkelen locatie en haar omgeving. De initiatiefnemer geeft daarbij aan op welke wijze de voorgenomen ontwikkeling zorgt voor het behoud of de ontwikkeling van de aanwezige kernkwaliteiten en hoe eventuele negatieve effecten worden gecompenseerd.
