De eikelmuizen op de Bemelerberg zijn dieren die uit een Rijswijks volkstuinencomplex werden weggevangen. Na een genetisch onderzoek bleek dat ze geschikt waren om in Limburg los te laten. Om de populatie in stand te houden, startte GaiaZOO met een fokprogramma. De Bemelerberg, Natura 2000-gebied en in beheer bij het Limburgs Landschap, bleek de meest geschikte locatie voor uitzet. In 2017 werden de eerste eikelmuizen hier uitgezet. Inmiddels is de populatie flink gegroeid en is er jaarlijkse voortplanting, zo blijkt uit monitoring van de Zoogdiervereniging.
Zeldzame diersoort
Het Savelsbos is in beheer van Staatsbosbeheer. Ook hier werden in 2023 meer eikelmuizen waargenomen dan vorig jaar. Voor het Savelsbos wordt nu ook een fokprogramma opgestart met als doel om een populatie te krijgen die zichzelf weer kan redden. De hoop is dat beide populaties op termijn elkaar weten te vinden. Het fokprogramma is specifiek opgezet voor terugplaatsing in het wild. De eikelmuizen van het fokprogramma worden zoveel mogelijk met rust gelaten bij GaiaZOO. Zo wennen ze niet aan mensen en kunnen ze gewoon hun gang gaan. Wel zijn er optimale leefomstandigheden die lijken op de situatie in het wild. Dat werkt voor deze soort gelukkig goed. De komende jaren wordt het fokprogramma uitgevoerd. Doel is een duurzame populatie die zowel in het Savelsbos als op de Bemelerberg een goed leefgebied heeft.
Jaar van de eikelmuis
In 2022 is er tijdens het Jaar van de eikelmuis landelijk veel publiciteit geweest voor deze slaapmuis. Kenmerkend voor de eikelmuis zijn de sierlijke pluimstaart en de tekening op de snuit, die op een masker lijkt. Hij wordt ook wel fruitdiefje of tuinslaapmuis genoemd. In de winter houdt de eikelmuis een winterslaap, ongeveer van oktober tot april. Naar schatting leven er in het Savelsbos nog een handjevol tot hooguit enkele tientallen eikelmuizen. Dat is geen duurzame populatie, terwijl dat wel de ambitie is.
Verbetering leefgebied
Hoewel een exacte oorzaak voor de teruggang niet valt aan te geven, is wel duidelijk dat het landschap van nu een minder geschikt leefgebied is voor de eikelmuis dan dat van vroeger. De soort is gebaat bij kleinschalig cultuurlandschap met bosranden, heggen, boomgaarden en graften, dat zo typisch is voor Zuid-Limburg. Door verbeteringen in het leefgebied kan de populatie zichzelf beter redden. Populaties die elkaar weten te vinden hebben een grotere kans van slagen. De eikelmuizen in het Savelsbos en op de Bemelerberg kunnen elkaar straks hopelijk beter vinden via een nieuwe faunapassage. Deze wordt aangelegd bij het vervangen van een viaduct op de N278 in Cadier en Keer. Ook andere diersoorten profiteren mee van verbeteringen in het leefgebied.
Goede samenwerking voor bescherming van de eikelmuis
Sinds 2006 staat de eikelmuis op de Rode Lijst van bedreigde dieren als ‘Ernstig bedreigd’. Voor de bescherming van deze bijzondere diersoort is eerder het Beschermingsplan Eikelmuis opgesteld dat nu door bureau OmniVerde wordt uitgevoerd. De ‘begeleidingsgroep eikelmuis’ bestaat uit Provincie Limburg, OmniVerde, Staatsbosbeheer, Het Limburgs Landschap, Gemeente Eijsden-Margraten, Zoogdiervereniging en GaiaZOO. Deze groep adviseert de Provincie over de beschermingsmaatregelen en zet zich in voor het ontwikkelen en behouden van een goed leefgebied voor de eikelmuizen. Horizontale looproutes door dicht struikgewas, veel schuilplekken, verbindingsheggen en voldoende voedsel zoals insecten en fruit binnen handbereik zijn belangrijk voor de eikelmuis.
