Het lokaal kunnen ‘maken’ is een factor in de verduurzaming en vertegenwoordigt ook een strategisch belang, bijvoorbeeld door het bewust behouden van bedrijfsactiviteiten in Limburg of terughalen van bedrijfsactiviteiten naar Limburg. De brede industrie moet zich aanpassen aan veranderende economische, technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Daarbij staan nieuwe kennis, samenwerking, toepassingsvermogen en creativiteit centraal. Zeker als daarbij het groeiend belang van vakmensen voor de transities in ogenschouw wordt genomen. We benaderen de Limburgse bedrijvigheid, van industrie tot dienstverlening, als cluster van activiteiten. Denk daarbij aan de talrijke bedrijven op Chemelot/circulariteit en aan grote werkgevers als Zuyderland en MUMC+. Onze inspanningen zijn gericht op het verankeren en versterken van dit cluster. De inzet van de Provincie Limburg heeft tot doel om de provincie meer toekomstbestendig te maken en bij te dragen aan een duurzaam en circulair Limburg. Dit doen we via zes actielijnen (zie ook Hoofdstuk 2 van beleidskader “Werken aan een toekomstbestendige economie").
Actielijn 1: Investeren in Limburgse prioritaire bedrijfsketens/ecosystemen
Om versnelling en impact te genereren, is focus noodzakelijk. Een viertal prioritaire bedrijfsketens/ecosystemen (‘icoonketens’) staat centraal, om als vliegwiel de Limburgse opgave te realiseren. Het gaat om:
- Chemie: Chemelot Circular Hub
- Biomassa en voedsel
- Circulair bouwen
- Duurzame maakindustrie
Deze vier zijn gekozen vanwege het circulair potentieel in deze ketens en de relatieve omvang in de hele provincie, bijvoorbeeld in toegevoegde waarde en aantal bedrijven. Deze ketens zijn al steeds meer gericht op verduurzaming en circulariteit met slimme productiemethoden en –technieken. Ze bieden de mogelijkheid om optimaal lokale/regionale ketens te kunnen sluiten en zo het belang van leveringszekerheid van grondstoffen veilig te stellen. Ten slotte is de actiebereidheid en eigenaarschap bij de betrokken Limburgse stakeholders hier nadrukkelijk aanwezig.
De keuze voor de vier prioritaire bedrijfsketens sluit het belang van en de aandacht voor andere ketens/ecosystemen niet uit. De bedrijfsketens zijn in verschillende stadia van ontwikkeling. Bij elk van deze ketens zijn verschillende partners betrokken. Het gaat om samenwerkingsverbanden en allianties in de hele keten tussen kennisinstellingen, overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven, waarbij gezamenlijk al lerende op zoek wordt gegaan naar de beste circulaire oplossing. Meer dan ooit tevoren heeft de Provincie zich ten doel gesteld om beleid en uitvoering participatief - met ondernemingen van mkb tot grootbedrijf, instellingen en maatschappij - in te richten. In de komende periode draagt Provincie Limburg bij aan en biedt ondersteuning in de verdere uitbouw en doorontwikkeling van de vier prioritaire bedrijfsketens.
Actielijn 2: Verduurzaamd en circulair bedrijfsleven
Bedrijven vormen de kern van de economie en zijn daarmee de sleutel in de transitie. Het opschalen en versnellen vraagt om het sterker verankeren en uitbouwen van circulair ondernemerschap door het stimuleren van innovaties en toepassingsmogelijkheden in Limburg, waarbij we gericht gebruikmaken van onze huidige instrumenten en mogelijk nieuwe instrumenten, zoals het MKB-Duurzaamheidsfonds. Tegelijkertijd zetten we ons in voor het bevorderen van de ontwikkeling van ketens en netwerken van productie, consumptie en verwerking die circulair zijn. Als verbindende overheid kunnen wij partijen koppelen en samenwerkingsverbanden creëren door middel van aanjagen, faciliteren en/of financiering.
Actielijn 3: Duurzaam en circulair inkopen
De omvang van de inkoop van de gezamenlijke overheden geeft de circulaire markt een belangrijke impuls. Door vraag te creëren gaan bedrijven circulaire producten leveren en markten verduurzamen. Het jaagt duurzame innovatie aan. De overheid kan als ‘eerste klant’ (launching customer) een doorslaggevende rol spelen. Door de inkoopkracht van verschillende partijen te bundelen, wordt grotere vraag naar circulaire producten en materialen gecreëerd. Zo wordt het mogelijk om sneller op te schalen. In de afgelopen jaren heeft de Provincie het goede voorbeeld gegeven door steeds meer circulaire vraag te creëren bij inkoop- en aanbestedingstrajecten waarvan wij zelf initiatiefnemer of eigenaar zijn. Deze lijn zetten we voort door het toepassen van duurzame en circulaire instrumenten, waarbij we samenwerken met Limburgse gemeenten en onze ervaring actief te delen.
Actielijn 4: Human capital & onderwijs voor de circulaire economie
De transitie naar een circulaire economie is naast een technologische verandering ook een maatschappelijke verandering en vraagt om ander gedrag, kennis en vaardigheden. Een kritische succesfactor om deze transitie te versnellen, is de beschikbaarheid van voldoende geschoolde arbeidskrachten met de juiste expertise (vaardigheden en kennis). Vakmanschap wordt in een circulaire economie meer gewaardeerd, net als kwalitatief goede medewerkers en banen. Het is belangrijk dat opleidingen en onderzoeksgebieden goed blijven aansluiten bij zowel de vraag uit het werkveld als de behoeften van de maatschappelijke uitdagingen, waaronder de circulaire economie. Daarom zet het Limburgse beroepsonderwijs volop in op publieke-private samenwerking. Dit sluit aan op de inzet zoals beschreven in hoofdstuk 5 van het beleidskader: ‘Een gezonde arbeidsmarkt’. Met als doel: een gezonde arbeidsmarkt-, onderwijs- en opleidingsinfrastructuur in Limburg waarbij we streven naar gelijkwaardige aandacht voor alle niveaus op zowel de arbeidsmarkt als in het onderwijs.
Actielijn 5: Versterking van het ecosysteem
Hier ligt de focus op een aantal ondersteunende maatregelen die bijdragen aan het creëren van de juiste omgeving ter opschaling naar een duurzame en circulaire economie, met drie kernelementen: ruimtegebruik, digitalisering en nationale en Europese funding. Een bestuursaanpak is wenselijk, waarin overheden op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau samenwerken. De ondersteunende maatregelen hebben een verschillend karakter, variërend van financieel, kaderstellend tot faciliterend.
Actielijn 6: Communicatie & Kennisdeling
Vanuit onze ambitie zetten we in op het stimuleren van duurzame en circulaire activiteiten en het versnellen van de transitie naar een volledig circulaire economie in 2050. Deze transitie vraagt inspanningen en aanpassingen van iedereen. Een belangrijke rol voor Provincie Limburg is het uitdragen van de circulaire boodschap in de samenleving om op deze manier inwoners, overheden en bedrijven te informeren en te enthousiasmeren deel te nemen aan de transitie, in lijn met de opgaven in het kader ‘Provincie midden in de samenleving’.
Naast het verspreiden van de boodschap, is toegang tot kennis en het uitwisselen van kennis van belang voor de gewenste versnelling. Onze provinciale rol in het binden van partijen rondom deze doelen beperkt zich niet tot Limburg. Het realiseren van de transitie vergt een bredere nationale en Europese blik. Er zijn op Europees, (eu)regionaal en nationaal niveau diverse circulaire agenda’s opgesteld waar we als Limburg actief op inspelen. We mobiliseren en bundelen als Provincie vanuit onze ambassadeursrol de kracht van Limburg en benutten nationale en Europese netwerken om de potentie van Limburg over te brengen en van hen te leren. Bovendien lobbyen we, vanuit onze rol, daar waar nodig voor stimulerende wet- en regelgeving en het wegnemen van belemmerende regels.