NOVI Zuid-Limburg richt zich op de grote ruimtelijke, economische en sociale vraagstukken van Zuid-Limburg. Doel van NOVI is te zorgen dat het de regio goed gaat en dat iedereen profiteert van de welvaart. Ben: “Ik vind het dan ook niet meer dan logisch om bewoners op een volwaardige manier te betrekken bij NOVI. Zowel op het gebied van beleidsbeslissingen als via gemeenschapsinitiatieven. Waarbij het vooral zaak is voort te bouwen op wat er al is en bestaande projecten waar mogelijk te verbinden om krachten te bundelen.”
Aansluiten bij gemeenschapsinitiatieven
Zuid-Limburg staat bol van de gemeenschapsinitiatieven in wijken, buurten en dorpen. Op het gebied van zorg, energie, leefbaarheid en welzijn. “Die mentaliteit van ‘we doen het zelf’ vind ik fantastisch”, zegt Ben van Essen. “In de afgelopen twee decennia heb ik ervaren dat de burgers mondiger en slimmer zijn geworden, zich verantwoordelijker voelen en eigenaarschap op zich nemen. Er zit zoveel kracht in de samenleving, we zouden wel gek zijn om daar geen ruimte aan te geven.”
Omdenken
De grote vraag is dan natuurlijk: hoe? “Ik beweer niet dat het gemakkelijk is”, lacht Ben. “Aan de andere kant beginnen we ook niet helemaal bij nul. Op het gebied van inspraak bijvoorbeeld, hebben de gemeenten al veel ervaring om op voort te bouwen. Als gevolg van de invoering van de Omgevingswet – waarin beleidsparticipatie veel nadruk krijgt - neemt de aandacht voor dit onderwerp toe. Moeilijker is het erkennen, waarderen en daadwerkelijk ruimte geven aan gemeenschapsinitiatieven. De overheid belijdt vaak met de mond dat die o zo belangrijk zijn. Maar als puntje bij paaltje komt, worden allerlei bureaucratische drempels opgeworpen waardoor de goede ideeën al snel vastlopen in de radertjes van gemeente, provincie of Rijk.” “Het is dus óók een kwestie van omdenken”, benadrukt Ben van Essen. “Niet meer automatisch vanuit procedures en systemen van de overheid denken, maar echt die bewoner en zijn belangen centraal stellen.”
De wil is er!
De wil om dat te veranderen is aanwezig, daarvan is Ben van Essen wel overtuigd. En dat blijkt ook tijdens de sessie Burgerkracht in de Stadmaakweek in Heerlen (Cultura Nova). Beleidsmakers van het Rijk, Provincie Limburg en verschillende gemeenten zijn hier aanwezig, samen met bewoners en initiatiefnemers. Doel van de bijeenkomst is samen te verkennen hoe inwoners, overheden, bedrijven en instellingen samen de schouders kunnen zetten onder een aangenamer en toekomstbestendige stad, dorp en regio. Verschillende succesvolle projecten passeren de revue, zoals Ikgroenhet (vergroenen van versteende voortuinen in Parkstad), de Stadstuin in Heerlen en het fotografieproject Woonkamers. Ook de stadslabs in Heerlen, Maastricht en Sittard-Geleen laten zien waar ze voor staan. Rode draad in alle presentaties: samen iets doen en tot stand brengen, werkt sociale cohesie en leefbaarheid in de hand. De kracht van de wijk, buurt en bewoner wordt gezien en ondersteund.”
Kennisuitwisseling
Hoe ziet Ben de organisatie van bewonersbetrokkenheid bij NOVI Zuid-Limburg? “Overal in Zuid-Limburg zijn al bewonersoverlegorganen actief, zoals een dorpsraad of buurtnetwerk. Op het niveau van de straat, de wijk, het dorp of de stad. Ik adviseer die aan te spreken om met bewoners in gesprek te gaan over zaken die hen direct aangaan. Daarnaast zie ik kansen voor een NOVI Bewonersplatform (werktitel) dat optreedt als sparringpartner voor de NOVI Zuid-Limburg organisatie. In dat platform bespreek je telkens de vraag op welke manier je de bewoners voor welk onderwerp bereikt; de ene keer via de organisatie van een evenement, de andere keer via een campagne, noem maar op.” Aan de basis van succes ligt volgens Ben van elkaar leren. “Iedereen is zoekend. NOVI adresseert een aantal transities die erom vragen dat wij adaptief blijven leren, ook op het punt van bewonersbetrokkenheid. Via een (fysiek of virtueel) verbindingsplein is dat te organiseren. De opgaveteams zouden zich bij elk project moeten afvragen wat het belang is van de bewoners en die daar dan over informeren en – als dat kan – uitnodigen om mee uit te voeren. Tot slot is communicatie cruciaal. Continu aandacht vragen voor NOVI op allerlei manieren en via allerlei kanalen. Zodat iedereen weet waar het over gaat en zijn of haar rol kan pakken.”
