FAQ over de gebieden en de richtwaarde
Wat is de wettelijke basis voor stiltegebieden?
Stiltegebieden zijn beschermingsgebieden waarvoor op grond van artikel 1.2 van de Wet milieubeheer regels zijn gesteld ter voorkoming of beperking van geluidhinder. Door stiltegebieden op te nemen in
de Omgevingsvisie Limburg zijn ze onderdeel van het provinciaal ruimtelijke kwaliteitsbeleid. De stiltegebieden en de regels die er gelden zijn opgenomen in de Omgevingsverordening Limburg 2014. Hiermee geeft de Provincie Limburg invulling aan een wettelijke taak.
Via het ruimtelijk spoor, ontheffingverlening en handhaving op basis van meldingen wordt uitvoering gegeven aan het stiltegebiedenbeleid.
Wat is de opgave voor stiltegebieden?
De opgave is geformuleerd in de Omgevingsvisie Limburg: ‘Door middel van het aanwijzen van stiltegebieden kiezen we ervoor om een aantal - van oudsher stille gebieden - ook stil te laten blijven, met een richtingwaarde voor het geluidsniveau van 40 dB of lager.’
Hoe zit het met het geluidsniveau van 40 dB(A) of lager?
De 24-uurs gemiddelde geluidbelasting bedraagt met de aanwezigheid van de natuurlijke achtergrondgeluiden (ritselende bladeren, vogels e.d.) en het overige gebiedseigen geluid al snel 40 dB(A). Daarom is 40 dB(A) gekozen als richtwaarde voor de bovengrens. Er is dan weinig ruimte voor extra geluid. En dát betekent dat we zoveel mogelijk inzetten op het vermijden van extra geluiden, zeker als die niet horen bij het gebied.
De 24-uurs gemiddelde geluidbelasting is tevens de geluidmaat die het RIVM in planbureaustudies hanteert voor stiltegebieden. Er bestaat overigens geen eenduidige normstelling voor stiltegebieden
die in Nederland door alle provincies wordt gebruikt of wettelijk is voorgeschreven.
Wat wordt precies bedoeld met gebiedseigen geluid?
Vanuit de andere functies van het gebied (bijvoorbeeld natuur of agrarisch gebied) kan sprake zijn van geluiden die het gevolg zijn van in het gebied passende activiteiten, ook indien zij door mensen worden veroorzaakt. Dit noemen we gebiedseigen activiteiten. Geluid afkomstig van normale, gangbare werkzaamheden beschouwen we als gebiedseigen geluiden.
In de Omgevingsverordening zijn gebiedseigen activiteiten omschreven als de normale werkzaamheden die nodig zijn in verband met de uitoefening van het agrarisch bedrijf, met bosbouw of met het beheer van het gebied of daarin aanwezige bouwwerken. We beschouwen dit als activiteiten die in beginsel niet haaks op het karakter van het stiltegebied staan. Daartoe rekenen we ook het bijbehorende (gemotoriseerd) verkeer op de daarvoor openstaande wegen en terreinen.
Hadden wegen niet beter uit de gebieden gehouden kunnen worden?
Er lopen wegen door onze stiltegebieden, uiteraard met alle verkeersgeluid van dien. We accepteren dit, omdat we de stiltegebieden niet verder willen opdelen en wegen ook een belangrijke
maatschappelijke functie vervullen. Het gaat vooral om gemeentelijke wegen, maar ook om een enkele provinciale weg. Hoe hoger de verkeerssnelheid, hoe meer geluid er kan voortkomen. Om de
geluidbijdrage van verkeer op provinciale weggedeelten in stiltegebieden te beperken, wordt op deze wegen geluid reducerend asfalt aangebracht als deze door of vlak langs een stiltegebied lopen
(opgenomen in ons Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen). Ook geldt er voor wegen die lopen door een stiltegebied een verbod op het organiseren van toertochten of wedstrijden voor gemotoriseerd verkeer. Met deze maatregelen wordt het geluid van verkeer in stiltegebieden enigszins beperkt.
Hoe zit het dan met vliegtuigen die over de gebieden vliegen?
Natuurlijk ontkom je er in Limburg niet aan dat er af en toe een overvliegend vliegtuig te horen is. De Provincie heeft geen bevoegdheid om regels te stellen die verstoringen door overvliegende vliegtuigen in stiltegebieden beperken. Toch is dit voor de Provincie geen reden om de regels voor andere bronnen van geluid te versoepelen of om stiltegebieden op te heffen. Met de regels voor
stiltegebieden kan namelijk worden voorkomen dat de geluidbelasting van andere geluidbronnen steeds verder toeneemt, ook op momenten dat er géén vliegtuig overvliegt. Of dat nu van een festival
is, een bouwplaats, een snelweg of een spoorlijn.
Zo houden we onze stiltegebieden zo stil mogelijk. Daarbij geldt wel: hoe stiller een gebied, hoe duidelijker de geluiden van veraf en dus ook overvliegende vliegtuigen opvallen.
Overigens, voor luchtverkeer dat geen gebruik maakt van nationale luchthavens hebben we wel bevoegdheden voor start en landing. In onze “Beleidsregels ontheffingen tijdelijk en uitzonderlijk gebruik luchtvaart Provincie Limburg 2019” worden stiltegebieden zoveel mogelijk ontzien.
Onderaan de streep: in hoeverre wordt de richtwaarde in de gebieden gehaald?
Periodiek wordt de akoestische kwaliteit van de stiltegebieden gemeten (monitoring). Van de 30 gebieden die in 2019 zijn bemeten voldoen er 16 aan de richtwaarde van 40 dB(A). De gemiddelde geluidbelasting over alle stiltegebieden is tussen 2003 en 2019 min of meer gelijk gebleven. Wel zijn er uitschieters naar boven én naar beneden.
Kunnen we dit resultaat verbeteren?
Bezoekers van de stiltegebieden kunnen met hun gedrag het verschil maken. Aandacht en bewustwording zijn wel degelijk van invloed op de stiltegebieden. Waar wij niet rechtstreeks bevoegd zijn vragen wij bij medeoverheden aandacht voor de stiltegebieden, hun belang ervan en voor de regels die er gelden.
De lopende campagne ‘Je maakt soms meer lawaai dan je denkt’ speelt in op meer bewustwording en geeft suggesties. Bijvoorbeeld voor de groep van motorrijders: door minder geluid te maken (lager
toerental), in kleinere aantallen door de gebieden te rijden of zelfs een andere route te kiezen buiten het stiltegebied om. Zie ook het nieuwsbericht 'Je maakt soms meer geluid dan je denkt' en de bijgevoegde video.
FAQ over de regels in de gebieden
Om stiltegebieden zo stil mogelijk te houden geldt een aantal regels. Gemotoriseerd verkeer buiten de openbare weg, grootschalige evenementen of andere bronnen van lawaai zijn verboden.
Gebiedseigen geluiden – zoals een boer die zijn land bewerkt met een tractor – zijn wel toegestaan. Die horen bij het landelijk gebied. Alle activiteiten waarbij weinig lawaai ontstaat zijn toegestaan. U
kunt er dus in alle rust genieten en zelfs actief recreëren.
Zoals aangegeven bij Hoe zit het met het geluidsniveau van 40 dB(A) of lager? hebben de regels als doel extra, niet-gebiedseigen geluiden te vermijden. Artikel 4.6.1 van de Omgevingsverordening regelt dit voor motorvoertuigen en bromfietsen en artikel 4.6.2 voor het gebruik van lawaaiige apparaten.
Welke rechten hebben weggebruikers?
Het is in stiltegebieden toegestaan om gebruik te maken van alle openbare wegen. Er is geen onderscheid tussen individuele weggebruikers of groepen. Het volgende dient wel in acht te worden
genomen:
- Niet off-road.
Als we gemotoriseerd verkeer weten te beperken tot de hoofdwegen in en om het stiltegebied houden we verkeersgeluid zoveel mogelijk uit de kernen van stiltegebieden. Daarom is het in stiltegebieden verboden voor motorvoertuigen of bromfietsen om op niet-openbare wegen te rijden. Een praktijkvoorbeeld is een wildcrosser die off road in het gebied rijdt. Respecteer de verkeersregels: vaak zijn kleinere (land)wegen in de gebieden ook al voorzien van borden ‘verboden in te rijden’ of ‘verboden voor motorvoertuigen’. Riskeer dus geen dubbele boete.
Hulp- en opsporingsdiensten zijn overigens van dit verbod uitgezonderd. - Geen toertochten of wedstrijden voor motorvoertuigen of bromfietsen door stiltegebieden.
Het is verboden in een stiltegebied een toertocht of wedstrijd voor motorvoertuigen of bromfietsen (zoals solex) te houden of daaraan deel te nemen. Hiertoe behoren niet de (elektrische) fietsen, maar wèl elektrische motorvoertuigen en brommers.
Kenmerkend voor een toertocht of wedstrijd is dat het een georganiseerde activiteit is volgens een vooraf aangegeven route met bijvoorbeeld controlepunten, jurering en/of catering langs de route. Het idee achter het verbod is dat dit planbare tochten zijn die ook buiten stiltegebieden verreden kunnen worden.
Het verbod geldt niet voor wielertochten, mits geen gebruik gemaakt wordt van volgauto’s of omroepinstallaties, sirenes e.d. Dat is overigens wél toegestaan als de wielertocht voorkomt op de kalender van de Union Cycliste Internationale of van de Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie.
Hoe zit het met het gebruik van lawaaiige apparaten?
U mag in stiltegebieden buiten inrichtingen geen lawaaiige apparaten gebruiken: expliciet gaat het om motorisch aangedreven werktuigen, omroepinstallaties, sirenes, hoorns en soortgelijke apparaten, om modelvliegtuigen, modelboten en modelauto’s, aangedreven door verbrandingsmotoren, om muziekinstrumenten (óók akoestisch) en andere geluidsapparaten, om waterscooters, aangedreven door verbrandingsmotoren en – onder voorwaarde – om knalapparatuur, vuurwerk, en vuurwapens.
FAQ over uitzonderingen
Inrichtingen uitgezonderd… Hoe zit dit?
De regels zijn van toepassing buiten inrichtingen (dit zijn vaak bedrijven). Binnen inrichtingen gelden de lokale regels van de gemeente(n) uit het Activiteitenbesluit of de Omgevingsvergunning.
Bijvoorbeeld regels voor horeca en het ten gehore brengen van muziek, of voor campings en het gebruik van omroepinstallaties.
Gangbare werkzaamheden uitgezonderd… Hoe zit dit?
Het uitoefenen van gangbare werkzaamheden voor het agrarisch bedrijf, bosbouw of beheer van het gebied of daarin aanwezige bouwwerken en het ten behoeve daarvan gebruik van lawaaiige
toestellen, is wèl toegestaan. We beschouwen dit als gebiedseigen geluiden en hiervoor hoeft ook geen ontheffing te worden gevraagd.
Voor de normale uitoefening van de agrarische bedrijfsvoering is het gebruik van knalapparatuur in faunabeheer of schadebestrijding toegestaan.
Jagen in het kader van de schadebestrijding door dieren valt eveneens onder de uitzondering voor land- en tuinbouw.
Gebiedsvreemde activiteiten alleen met ontheffing… Hoe zit dit?
Als het om activiteiten gaat met een niet-gebiedseigen geluid, spreken we van gebiedsvreemde activiteiten, waarvoor soms wel een ontheffing kan worden gevraagd. Bij gebiedsvreemde activiteiten wordt bijvoorbeeld gedoeld op het opsporen of ontginnen van in de bodem aanwezige stoffen, het omzagen en kappen van bomen anders dan voor bosbouwkundig onderhoud, het aanleggen van transportleidingen zoals hoogspanningsleidingen en buisleidingen voor het transport van stoffen, dwars door een stiltegebied heen, het rijden met motorvoertuigen over niet voor deze voertuigen openstaande wegen of het gebruiken van geluidsapparatuur. We zijn terughoudend met het afgeven van ontheffingen en kijken daarbij bijvoorbeeld naar de maatschappelijke urgentie en in hoeverre het een eenmalige activiteit betreft.
FAQ over naleving van de regels
Via het ruimtelijk spoor, het verlenen van ontheffingen en door handhaving op basis van meldingen wordt uitvoering gegeven aan het stiltegebiedenbeleid.
Het ruimtelijke spoor… Hoe werkt dat?
We toetsen ontwikkelingen in de gebieden aan provinciale belangen, waaronder de stiltegebieden. We toetsen of de ontwikkeling past bij het karakter van een stiltegebied en het uitgangspunt om ‘van oudsher stille gebieden ook stil te laten blijven’. Als het moet, dienen we een zienswijze bij de gemeente in.
Daar waar wij zelf betrokken zijn vraagt dit om een goede duiding van hoe we in voorkomende gevallen het belang van stilte(gebieden) afwegen tegen het algemeen maatschappelijk belang in de besluitvorming.
Nu is het zo dat de regels in de Omgevingsverordening enkel van toepassing zijn op activiteiten binnen stiltegebieden. Deze regels hebben geen externe werking, d.w.z. ze leggen geen beperkingen
op aan activiteiten buiten de stiltegebieden. Dit heeft de Provincie er niet van weerhouden om de impact van sommige activiteiten buiten een stiltegebied op datzelfde gebied te beperken. Een voorbeeld daarvan is het aanbrengen van geluid reducerend asfalt op provinciale wegen in de omgeving van stiltegebieden (opgenomen in ons Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen). We zien dat sommige initiatiefnemers met plannen buiten stiltegebieden eveneens rekening houden met de mogelijke impact binnen een stiltegebied. Dat is een goede ontwikkeling.
Hoe wordt handhavend opgetreden?
Er wordt strafrechtelijk handhavend opgetreden, ter plaatse en op basis van meldingen. Bij overtredingen van de verbodsbepalingen die gelden in de stiltegebieden gaat het in de praktijk meestal om overtredingen van korte duur. Daarbij leent strafrechtelijk handhavend optreden zich het meest om tegen deze kortstondige overtredingen op te treden.
Bestuursrechtelijk handhavend optreden is bij kortstondige overtredingen zelden efficiënt, omdat bestuursrechtelijk handhavend gericht is op het herstel/ongedaan maken van een (nog bestaande)
overtreding. Als een geconstateerde overtreding reeds is beëindigd, heb je daar niet zo veel aan. Een uitzondering daarop bestaat enkel als een herhaling wordt verwacht van dezelfde overtreding, op dezelfde plaats en door dezelfde persoon/organisatie.